Jak wypełnić oświadczenie o stanie rodzinnym przy darowiźnie mieszkania

Wprowadzenie do darowizny mieszkania i oświadczenia o stanie rodzinnym

Darowizna mieszkania w rodzinie to często ogromne wsparcie finansowe, które pozwala uniknąć wieloletniego kredytu i wysokich kosztów. Aby jednak w pełni skorzystać z przysługujących ulg, musisz wiedzieć, jak wypełnić oświadczenie o stanie rodzinnym przy darowiźnie mieszkania krok po kroku. Ten dokument ma kluczowe znaczenie dla zwolnienia z podatku od darowizn.

Oświadczenie o stanie rodzinnym służy przede wszystkim do potwierdzenia stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa między darczyńcą a obdarowanym. To właśnie ten element decyduje, czy należysz do tzw. „grupy zerowej”, która korzysta z najszerszego zwolnienia podatkowego. Bez poprawnie sporządzonego oświadczenia możesz niepotrzebnie narazić się na podatek.

W skład „grupy zerowej” wchodzą: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha oraz teściowie. Jeżeli darowizna mieszkania odbywa się pomiędzy tymi osobami, masz prawo do szczególnie korzystnego traktowania podatkowego – ale musisz to odpowiednio udokumentować.

Najczęściej oświadczenie o stanie rodzinnym przygotowywane jest przy okazji sporządzania aktu notarialnego darowizny. Notariusz może korzystać z własnego wzoru, ale podstawowe elementy dokumentu są w zasadzie zawsze takie same. Dobrze więc wiedzieć, co będzie od Ciebie wymagane.

W tym przewodniku znajdziesz praktyczny, krok po kroku opis, jak wypełnić oświadczenie, jakie dane podać, jak określić pokrewieństwo oraz jak uniknąć najczęstszych błędów. Dzięki temu spokojnie przygotujesz się do wizyty u notariusza i całej procedury związanej z darowizną mieszkania.

Czym jest oświadczenie o stanie rodzinnym przy darowiźnie?

Oświadczenie o stanie rodzinnym to pisemne potwierdzenie, jakie więzi rodzinne łączą obdarowanego z darczyńcą. Jego głównym celem jest wykazanie, że strony darowizny należą do odpowiedniej grupy podatkowej, w szczególności do „grupy zerowej”. To właśnie od tego zależy, czy możesz skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku.

W praktyce dokument ten składa się u notariusza w dniu podpisywania aktu notarialnego darowizny. Notariusz dba o formę i kompletność aktu, ale od Ciebie zależy prawidłowość informacji, które w oświadczeniu się znajdą. Błędne lub nieprecyzyjne dane mogą utrudnić późniejsze korzystanie z ulg.

Polska ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje, że osoby zaliczane do „grupy zerowej” mogą być całkowicie zwolnione z podatku od darowizny, pod warunkiem spełnienia kilku warunków formalnych. Jednym z nich jest właśnie właściwe udokumentowanie stopnia pokrewieństwa. Bez tego urząd skarbowy może zakwestionować zwolnienie.

Oświadczenie o stanie rodzinnym najczęściej ma prostą, przejrzystą formę. Zawiera dane osobowe obdarowanego, dane darczyńcy, opis rodzaju darowizny oraz wskazanie stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa. Zazwyczaj pojawia się tam również fragment dotyczący wcześniejszych darowizn oraz klauzula o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Dobrze sporządzone oświadczenie pozwala uniknąć niepotrzebnych problemów, a przede wszystkim – chroni przed ryzykiem utraty zwolnienia podatkowego. Dlatego warto poświęcić chwilę, aby zrozumieć każdy z jego elementów i przygotować się do wypełnienia dokumentu przed wizytą u notariusza.

Krok 1: Nagłówek i podstawowe dane osobowe

Pierwszym elementem, od którego zaczyna się wypełnianie oświadczenia o stanie rodzinnym przy darowiźnie mieszkania, jest prawidłowy nagłówek i dane identyfikujące osobę składającą oświadczenie. To podstawa, na której opiera się dalsza treść dokumentu.

Na samej górze, po prawej stronie, wpisujesz miejscowość i aktualną datę sporządzenia oświadczenia, np.: „Warszawa, dnia 24 maja 2024 r.”. Dzięki temu wiadomo, kiedy dokument został złożony, co ma znaczenie przy ocenie terminów i zgodności z aktem notarialnym.

Poniżej, po lewej stronie, uzupełniasz swoje najważniejsze dane osobowe. Zazwyczaj wymagane są:

• imię i nazwisko,
• numer PESEL (jeśli go posiadasz),
• seria i numer dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości,
• adres zamieszkania, a niekoniecznie adres zameldowania.

Przykładowy zestaw danych może wyglądać następująco:

• Jan Kowalski
• PESEL: 80010112345
• Seria i numer dowodu osobistego: ABC 123456
• Adres zamieszkania: ul. Kwiatowa 5, 00-001 Warszawa

Po wprowadzeniu danych osobowych, na środku strony umieszcza się tytuł dokumentu, np. „Oświadczenie o stanie rodzinnym” albo „Oświadczenie o stopniu pokrewieństwa/powinowactwa”. Tytuł jasno wskazuje, z jakim rodzajem pisma ma się do czynienia.

Ten etap jest stosunkowo prosty, ale niezwykle ważny. Wszelkie literówki, pomyłki w numerze PESEL czy dokumencie tożsamości mogą powodować niejasności w urzędzie skarbowym. Warto więc przed podpisaniem uważnie sprawdzić, czy wszystkie dane są wpisane poprawnie i czytelnie.

Krok 2: Dane obdarowanego i dane darczyńcy

Kolejny krok to precyzyjne wskazanie, kto jest obdarowanym, a kto darczyńcą. To właśnie w tej części dokumentu jasno określasz strony umowy darowizny i opisujesz, czego dokładnie ona dotyczy. Pozwala to powiązać Twoje oświadczenie z konkretną czynnością notarialną.

Oświadczenie możesz sformułować w następujący sposób:

Ja, niżej podpisany(a) [Twoje imię i nazwisko], oświadczam, że:
1. Jestem obdarowanym/obdarowaną w umowie darowizny [rodzaj przedmiotu darowizny, np. nieruchomości lokalowej], zawartej/zawieranej w dniu [data umowy] z Panem/Panią [imię i nazwisko darczyńcy].

W dalszej części konieczne jest podanie danych darczyńcy. Zwykle są to:

• imię i nazwisko darczyńcy,
• numer PESEL darczyńcy (jeżeli jest Ci znany),
• adres zamieszkania darczyńcy.

W tej części dokumentu istotne jest zachowanie spójności z aktem notarialnym. Te same osoby, ten sam przedmiot darowizny i ta sama data muszą pojawić się zarówno w akcie, jak i w oświadczeniu. Jeżeli notariusz korzysta z własnego wzoru, informacje te zazwyczaj są odpowiednio rozmieszczone.

Warto też dla przejrzystości powtórzyć swoje dane w treści oświadczenia, nawet jeśli znajdują się już w nagłówku. Pozwala to uniknąć wątpliwości, kto składa oświadczenie i kogo ono dotyczy. Pamiętaj, że dokument będzie później analizowany przez urząd skarbowy, który może nie mieć dostępu do wszystkich kontekstów ustalonych ustnie.

Na tym etapie nie musisz jeszcze wskazywać stopnia pokrewieństwa, ale przygotowujesz grunt pod tę najważniejszą część oświadczenia. Właściwe zidentyfikowanie stron umowy jest niezbędne, aby dalsze informacje mogły zostać prawidłowo zinterpretowane przez organy podatkowe.

Krok 3: Określenie stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa

To zdecydowanie najważniejszy fragment oświadczenia o stanie rodzinnym przy darowiźnie mieszkania. Właśnie tutaj wskazujesz, jaki dokładnie stosunek rodzinny łączy Cię z darczyńcą. Od tego zależy, czy masz prawo do zwolnienia z podatku w ramach „grupy zerowej”.

Treść tej części można sformułować następująco:

Oświadczam, że pomiędzy mną (obdarowanym/obdarowaną) a Panem/Panią [imię i nazwisko darczyńcy] (darczyńcą) istnieje następujący stosunek pokrewieństwa/powinowactwa: [tu wpisujesz relację].

Przykładowe, poprawne określenia stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa to:

• „jestem dzieckiem darczyńcy” – gdy otrzymujesz mieszkanie od rodzica,
• „jestem rodzicem darczyńcy” – gdy rodzic otrzymuje darowiznę od dziecka,
• „jestem bratem/siostrą darczyńcy” – w przypadku darowizny pomiędzy rodzeństwem,
• „jestem małżonkiem darczyńcy” – gdy darowizna następuje między małżonkami,
• „jestem wnukiem/wnuczką darczyńcy” – gdy dziadkowie przekazują mieszkanie wnukowi,
• „jestem teściem/teściową darczyńcy” – gdy rodzic małżonka jest obdarowany lub obdarowuje,
• „jestem zięciem/synową darczyńcy” – gdy małżonek dziecka otrzymuje darowiznę od teściów.

Najważniejsze jest, aby sformułowanie było jasne i jednoznaczne. Unikaj opisów typu „jesteśmy rodziną” lub „pozostajemy w bliskiej relacji”, bo są zbyt ogólne i nie wystarczą do zastosowania zwolnienia podatkowego. Organy podatkowe muszą widzieć konkretną, zdefiniowaną w ustawie relację.

W tej części dokumentu często pojawia się też klauzula, że jesteś świadomy(a) konsekwencji prawnych złożenia fałszywego oświadczenia. Zazwyczaj odwołuje się ona do art. 233 Kodeksu karnego, który przewiduje odpowiedzialność za składanie fałszywych zeznań. To dodatkowe przypomnienie, że podawanie nieprawdziwych informacji może mieć poważne skutki.

Jeżeli masz wątpliwości, do jakiej grupy podatkowej należysz lub jak dokładnie opisać stopień pokrewieństwa, warto skonsultować się z notariuszem przed podpisaniem oświadczenia. Lepiej dopytać na etapie sporządzania aktu niż tłumaczyć się później przed urzędem skarbowym.

Krok 4: Informacje o wcześniejszych darowiznach

Następnym ważnym elementem oświadczenia o stanie rodzinnym jest informacja o wcześniejszych darowiznach otrzymanych od tego samego darczyńcy w ciągu ostatnich 5 lat. Ma to związek z zasadą kumulacji darowizn i limitami zwolnienia podatkowego.

W tej części dokumentu zazwyczaj pojawiają się dwie możliwe formuły, z których wybierasz właściwą:

• „W okresie 5 lat poprzedzających datę zawarcia ww. umowy darowizny nie otrzymałem(am) od [imię i nazwisko darczyńcy] żadnych innych darowizn.”
• „W okresie 5 lat poprzedzających datę zawarcia ww. umowy darowizny otrzymałem(am) od [imię i nazwisko darczyńcy] następujące darowizny: [tu wymieniasz darowizny, np. ‘kwota 10 000 zł, dnia 10.01.2023 r.’] i zostały one zgłoszone do właściwego Urzędu Skarbowego w terminie.”

Jeżeli nie otrzymywałeś wcześniej żadnych darowizn od tej osoby, sprawa jest prosta – zaznaczasz pierwszą opcję. Jeśli jednak w ciągu ostatnich 5 lat darczyńca przekazywał Ci inne środki (np. pieniądze na zakup samochodu, wkład własny do kredytu czy inną nieruchomość), musisz je wymienić.

Istotne jest również potwierdzenie, że wcześniejsze darowizny zostały zgłoszone do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w odpowiednim terminie. Dla osób z „grupy zerowej” zwolnienie z podatku jest co do zasady bezlimitowe, ale warunkiem jego zachowania jest poprawne i terminowe zgłaszanie darowizn.

Brak zgłoszenia, mimo korzystnego pokrewieństwa, może skutkować naliczeniem podatku według tzw. stawki sankcyjnej, która jest znacznie wyższa od standardowych. Dlatego lepiej już na etapie oświadczenia dokładnie sprawdzić, czy wszystkie wcześniejsze darowizny zostały ujęte i zgłoszone.

Pamiętaj, że urząd skarbowy może w przyszłości analizować historię przepływów między Tobą a darczyńcą. Rzetelne wypełnienie tej części oświadczenia o stanie rodzinnym to inwestycja w spokój i pewność, że korzystasz z ulg podatkowych zgodnie z przepisami.

Krok 5: Klauzula o odpowiedzialności i podpis

Ostatnim etapem wypełniania oświadczenia o stanie rodzinnym przy darowiźnie mieszkania jest złożenie ostatecznego oświadczenia o prawdziwości danych oraz własnoręczny podpis. Ta część nadaje dokumentowi moc prawną i potwierdza, że bierzesz odpowiedzialność za podane informacje.

Standardowa formuła brzmi mniej więcej tak:

Oświadczam, że wszelkie powyższe dane są zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jestem świadom(a) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, wynikającej z art. 233 Kodeksu karnego.

Tego typu zapis ma podwójne znaczenie. Po pierwsze, przypomina, że oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej, co motywuje do zachowania szczególnej staranności. Po drugie, stanowi jasny sygnał dla organów podatkowych, że dokument może być traktowany jako wiarygodny dowód w sprawie.

Pod treścią oświadczenia, po prawej stronie dokumentu, pozostawia się miejsce na czytelny podpis obdarowanego. Zwykle jest to podpis imieniem i nazwiskiem w tej samej formie, w jakiej pojawia się on w nagłówku dokumentu oraz w akcie notarialnym.

Jeżeli notariusz przygotowuje oświadczenie na swoim wzorze, treść klauzuli o odpowiedzialności oraz miejsce na podpis zazwyczaj są już przewidziane. Twoim zadaniem jest dokładne przeczytanie całego dokumentu przed podpisaniem i upewnienie się, że wszelkie dane – w tym relacja rodzinna i wcześniejsze darowizny – zostały poprawnie uzupełnione.

Warto po podpisaniu poprosić o egzemplarz oświadczenia do własnych dokumentów. Może on przydać się w przyszłości, np. przy tłumaczeniu sytuacji przed urzędem skarbowym, przy kolejnych darowiznach lub w razie kontroli podatkowej. Przechowuj go razem z aktem notarialnym darowizny oraz potwierdzeniami złożenia formularza SD-Z2.

Co zrobić po złożeniu oświadczenia o stanie rodzinnym?

Złożenie oświadczenia o stanie rodzinnym u notariusza to bardzo ważny etap, ale nie kończy Twoich obowiązków związanych z darowizną mieszkania. Aby faktycznie skorzystać ze zwolnienia z podatku, musisz wykonać jeszcze kilka kroków, głównie wobec urzędu skarbowego.

Przede wszystkim, jako obdarowany, masz obowiązek zgłoszenia darowizny na formularzu SD-Z2 do właściwego urzędu skarbowego. Termin na dokonanie takiego zgłoszenia wynosi 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli najczęściej od daty podpisania aktu notarialnego darowizny.

Co istotne, nawet jeśli notariusz przekazuje do urzędu informacje o zawartej umowie, nie zwalnia Cię to z obowiązku samodzielnego złożenia SD-Z2. Brak tego zgłoszenia w terminie może oznaczać utratę prawa do zwolnienia z podatku, mimo że formalnie należysz do „grupy zerowej”.

Formularz SD-Z2 możesz złożyć:

• osobiście w urzędzie skarbowym,
• wysyłając go pocztą (najlepiej listem poleconym),
• elektronicznie, korzystając z dostępnych narzędzi online.

W deklaracji SD-Z2 podajesz dane swoje i darczyńcy, opisujesz przedmiot darowizny (w tym dane mieszkania) oraz wskazujesz podstawę zwolnienia z podatku. Informacje zawarte w oświadczeniu o stanie rodzinnym u notariusza będą spójne z tym, co podasz w zgłoszeniu do urzędu, co ułatwi całą procedurę.

Poza kwestiami podatkowymi, po otrzymaniu mieszkania w darowiźnie może czekać Cię jeszcze szereg działań organizacyjnych, takich jak zmiana wpisów w księdze wieczystej, aktualizacja danych w spółdzielni lub wspólnocie mieszkaniowej czy ubezpieczenie nieruchomości. Wszystkie te działania warto uporządkować i realizować krok po kroku.

Pamiętaj, że prawidłowo wypełnione oświadczenie o stanie rodzinnym to dopiero pierwszy, ale niezwykle ważny element układanki, który w połączeniu z poprawnie złożonym SD-Z2 pozwoli Ci bezpiecznie i bez dodatkowych kosztów przejść przez cały proces darowizny mieszkania.

Praktyczne wskazówki, jak uniknąć błędów

Aby cały proces darowizny mieszkania przebiegł spokojnie, warto zastosować kilka prostych, ale bardzo przydatnych wskazówek. Pomogą one uniknąć błędów, które mogłyby Cię kosztować czas, nerwy, a nawet dodatkowy podatek.

Przede wszystkim zadbaj o dokumenty potwierdzające pokrewieństwo, takie jak akty urodzenia, akty małżeństwa czy inne dokumenty stanu cywilnego. Choć notariusz często opiera się na Twoim oświadczeniu, posiadanie odpowiednich aktów może przydać się przy ewentualnych wątpliwościach albo dodatkowych formalnościach.

Nigdy nie próbuj „dopasowywać” relacji rodzinnej do korzystniejszych ulg podatkowych. Składanie fałszywego oświadczenia jest przestępstwem, za które grozi odpowiedzialność karna. Jeżeli coś jest niejasne, lepiej zapytać notariusza lub doradcę podatkowego, niż ryzykować poważne konsekwencje prawne i finansowe.

W razie wątpliwości dotyczących poprawnego określenia stopnia pokrewieństwa, zasad kumulacji darowizn czy sposobu wypełnienia SD-Z2, zawsze możesz zwrócić się o pomoc bezpośrednio do notariusza. To osoba, której zadaniem jest bezpieczne przeprowadzenie Cię przez cały proces, więc zadawanie pytań jest naturalną częścią współpracy.

Nie zapominaj także, że formularz SD-Z2 jest absolutnie kluczowy dla zachowania zwolnienia podatkowego. Traktuj jego złożenie jako obowiązkowy krok po podpisaniu aktu darowizny, niezależnie od tego, jak szczegółowe oświadczenie o stanie rodzinnym zostało sporządzone u notariusza.

Na koniec pamiętaj, że darowizna mieszkania to często jedno z ważniejszych wydarzeń w życiu rodziny. Dobrze przygotowane dokumenty, w tym poprawnie sporządzone oświadczenie o stanie rodzinnym, pozwolą Ci przejść przez ten proces bez zbędnego stresu i dodatkowych obciążeń finansowych. Dzięki znajomości poszczególnych kroków możesz poczuć się pewniej i skupić na tym, co naprawdę istotne – spokojnym korzystaniu z otrzymanej nieruchomości.